• Disleksi – Okuma bozukluğu
• Disgrafi – Yazma bozukluğu
• Diskalkuli – Matematik işlem bozukluğu
• Dispraksi – Motor koordinasyon bozukluğu

• Disleksi – Okuma Bozukluğu

 Disleksi, dil ve okuma temelli bir öğrenme bozukluğudur. 

Disleksi, belirli dil becerilerinde, özellikle de okumada zorluk yaratan olumsuz davranışların ortaya çıkmasına neden olan bir dizi semptom anlamına gelir.

 Disleksisi olan öğrenciler; okuma, yazma, kelimeleri telaffuz etme gibi hem sözlü hem de yazılı olarak sorun yaşarken, diğer taraftan dil becerilerinde sıklıkla zorluklar yaşarlar. 

Disleksi, normal IQ ve zihinsel işlevlere rağmen okuma veya hecelemede yetersizlik ya da belirgin zorluk olarak tanımlanır. 

Disleksi, bir kişinin grafik sembollerini, özellikle de dil ile ilgili olanları tanıma ve işleme yeteneğini engelleyen kronik bir nörolojik bozukluktur.

Birincil düzeyde belirtiler; görünürde bir neden olmamasına rağmen son derece zayıf okuma becerilerini, kelimeleri ve harfleri yanlış sırayla okuma, yazma eğilimi olarak sıralanabilir. 

Disleksinin bu belirtilerinde; kelime ve harflerin karıştırılması, tersine çevrilmesi ve okunaksız el yazısı belirgindir.

Disleksi zeka ile bağlantılı değildir ancak öğrenmeyi zorlaştırabilir, okuma güçlüğünden etkilenen bireyler genellikle bilgiyi işlemekte ve hatırlamakta güçlük çekerler.

Çocukların ve bireyin günlük faaliyetleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olan ve 2010 Eşitlik Yasası(Dünya çapında kabulü) kapsamında bir güçlük olarak sınıflandırılan disleksi, yaşam boyu süren bir durumdur.

Disleksi kişiden kişiye değişir, okuma güçlüğü olan çocukların farklı oranlarda güçlü ve zayıf yönleri olabilir.

Genellikle DEHB yani ”Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” gibi durumlarla birlikte ortaya çıkar.

 Aslında disleksi, çok daha iyi bir okuyucu olma zekasına sahip bir kişide ortaya çıkan, okumadaki beklenmedik zorluktur. Disleksisi olan insanlar yavaş okuyucular olsalar da, genellikle paradoksal olarak, güçlü akıl yürütme yeteneklerine sahiptirler bunun yanında çok hızlı ve yaratıcı düşünürler. 

Özgül Öğrenme Güçlüğü; okuma bozukluğu ile giden (disleksi), matematik bozukluğu ile giden (diskalkuli) ve yazılı anlatım bozukluğu ile giden (disgrafi) olarak üç alt tipe ayrılır. Alt tipler birlikte ya da ayrı ayrı görülebilir.

• Diskalkuli – Matematik İşlem Bozukluğu

 Diskalkuli, aritmetik beceriler kazanma yeteneğini etkileyen bir durumdur.

 Diskalkulik öğrenenler basit sayı kavramlarını anlamakta güçlük çekebilir, sayıları sezgisel bir şekilde kavramadan yoksun olabilir ve sayı gerçeklerini ve prosedürlerini öğrenmede sorun yaşayabilir. 

Çocukların %5’inde görülen matematik güçlüğü kızlara kıyasla erkeklerde daha çok görülmektedir.

Diskalkuliyi matematiksel işlemleri kavrama, hesaplama, sayısal sembolleri tanıma ve kullanma gibi durumlarda ortaya çıkan güçlük veya yetersizlik olarak tanımlayabiliriz.

 Diskalkulik bireyler rakamları yazmakta, basit işlemleri yapmakta ve problem çözmekte zorlanırlar.

DİSKALKULİ BELİRTİLERİ NELERDİR ?

• İşlem yaparken sürekli parmaklarını kullanma
• Temel matematik işlemlerini çok yavaş veya zor çözme
• Toplama ve çarpma işlemlerindeki değişme özelliğini tanımada zorlanma
• Gün, hafta,ay ve mevsimleri anlamada zorlanma
• Zamanı anlatmada zorlanma
• Matematiksel sembolleri karıştırma
• Analog saatleri okumada zorlanma
• Nesneler arası uzaklığı anlamada zorlanma
• Çarpım tablosunu öğrenmede zorlanma
• Dört işlem becerisinde işlem yönlerini karıştırma
• Çarpma ve bölme işlemlerinde zorlanma
• Yer ve yön bulmada zorlanma

UNUTMAYALIM ! HER ÇOCUĞU GELİŞİM DÖNEMİNE GÖRE DEĞERLENDİRMEK GEREKİR.

Diskalkuli sorununda erken teşhis çocuğun öğrenme başarısını arttıracağı gibi öz güven kaybına uğraması da engellenecektir. Okul çağına gelen çocuklar ebeveynleri tarafından gözlemlenmesi ve yaşıtları ile uyumunun göz önünde bulundurulması çok önemlidir. Görmezden gelinen sorunlar çocuğun okul ve sosyal hayatından dışlanmasına sebep olabilir. 

• Disgrafi – Yazma Bozukluğu

Disgrafi, yazma güçlüğü çeken çocukları ifade etmek için kullanılan tıbbi bir terimdir.

Yazım bozukluğu olarak bilinir. Çoğu zaman disleksiye eşlik eder.

 Yazma, heceleme ve düşünceleri organize etmekte zorluklara sebep olur.

Disgrafi – Yazım güçlüğü tamamen beyinle bağlantılı bir problemdir. Başlangıçta genel olarak ilgi eksikliği, yazma ve okumayı kavramadaki zayıflıktan dolayı tembel olduğunu düşünürsünüz.

Çocuğunuzun kalemi doğru tutmak ve defter satırında harfleri satıra yazma gibi basit şeyleri yapmada zorlukları olabilir. Çocuğun kendisinin dahi okumakta zorlanacağı dağınık el yazısı vardır.

 Disgrafi Belirtileri Nelerdir? 

• Yanlış kalem tutuş
• Yazı yazarken vücut, kol ve bileği tuhaf pozisyonlara sokmak
• Yazı yazarken fazla hata yapmak ve çok silgi kullanmak
• Harflerin bazısının diğerlerinden daha küçük ya da büyük boyutta yazılması
• Büyük olması gereken harfleri küçük, küçük olması gereken harfleri büyük yazmak
• Bir kitaptan/tahtadan bakıp yazarken kitaba/tahtaya sık sık dönmek
• Kelimeler arası boşlukları yanlış kullanmak ya da belirgin derece farklılıklar olması (Bir boşluğun çok açık, diğerinin çok dar olması gibi)
• Düşünceleri kağıda dökerken zorlanmak, bazen düşünülen kelimeden farklı bir kelimeyi yazmak
• Yazı yazarken kol ve/ya da bilek ağrısı çekmek
• Yazarken harfleri ters yazmak
• Yazarken kelimelerden harf çıkarır

Görsel – Uzamsal Güçlükler

• Şekilleri ayırt etmede ve harflerin arasına boşluk bırakmada zorluk yaşar
• Harfleri soldan sağa düzgün sıra şeklinde yazmada zorlanır.
• Düz satırda yazmada zorlanır
• Harita okuma, çizme ve boyamada zorlanırlar
• Metni yazarken çok zaman harcar

İnce Motor Güçlükleri

• Yap – boz parçalarını birleştirmek, ayakkabı bağcıklarını bağlamak, kalemi tutmak ve basit bir metni yazmakta zorlanır
• Çocuğun makas kullanma ve oyun oynarken direktifleri takip etmede zorlanır

Dille İlgili Güçlükler

• Fikirlerini kelimelere dökmekte zorlanır
• Konuşurken düşünme sıralarını kaybeder
• Direktifleri kolaylıkla takip edemezler

Heceleme ve El Yazısı İle İlgili Güçlükler

• Yazarak doğru heceleme yapmakta zorlanırlar
• Harflerin büyük ve küçüklüğünü kavramakta zorlanırlar
• Kendi el yazılarını okumak onlar için zordur
• Yazmaya karşı ilgileri azdır
• Yazma gerektiren çalışmalardan kaçarlar

Gramerini Anlamayla İlgili Güçlükler

• Gramer kullanımında güçlük çekerler
• Noktalama işaretlerini doğru kullanamazlar
• Yazarken noktalama işaretleri olmadan uzun cümleler yazar veya çoğunlukla virgül kullanır
• Cümle yapısıyla ilgili sorunlar yaşarlar

• Dispraksi – Motor Koordinasyon Bozukluğu

     Dispraksi; doğuştan gelen, kişinin motor görevlerini planlama ve işleme kabiliyetini etkileyen bir güçlüktür. 

Dispraksi kaslarla ilgili bir durum değil bir motor planlama güçlüğüdür. Çocuk ne istediğini anlar ancak kendini istenene uyduramaz.

Genel olarak Dispraksiyi temel ve ince motor becerilerinde koordinasyonu ve hareketi etkileyen güçlük olarak tanımlayabiliriz.

Koordinasyon güçlüğü, sakarlık ile birlikte dil, algı ve düşüncede de kendini gösterir. 

Dispraksi çocuk ve yetişkinlerde farklı şekilde olabilir.

Dispraksi, bireylerde hareket ve koordinasyon becerilerini etkiler. Öğrenmeyi etkileyen ince ve kaba motor becerilerinde zorluk olarak da adlandırırız. 

Zayıf denge becerileri sergilerler, beceriksiz görünebilirler ve sık sık tökezleye bilirler. 

Vücudun her iki tarafını da koordine etmede zorlanırlar. El-göz koordinasyonları zayıftır. 

Denge gerektiren becerilerde zorlanırlar.

Bir birey öğrenme güçlüğü olduğunda okuma, yazma, matematik, koordinasyon, dinleme veya konuşmada zorluk çekerler. 

Zekasına ve gerçek performansına bağlı olarak beklenenler arasında genellikle büyük farklar vardır. 

Özel Öğrenme Güçlüğü hastalık değildir, tıbbi bir tedavisi ve ilacı yoktur. 

Öğrenme güçlüğü çeken her çocuk farklı olduğundan standart akademik müdahaleler yoktur. Bunun yerine çocuğun belirli zorluk alanlarına yönelik bireyselleştirilmiş eğitim programı tanımlanmalıdır.

 Bununla birlikte öğrenmede zorlanan bireyler organize edilmiş sıralı öğretimden, görsel, işitsel, çoklu algı ve farklılaştırılmış öğretim tekniklerinden faydalandırılmalıdır. 

OKUL ÖNCESİ DÖNEMİ DİSPRAKSİ BELİRTİLERİ

• Kabamotor becerilerinde zorlanırlar
• İnce motor becerilerinde zorlanırlar
• Makas kullanmak gibi ince ayrıntılarda zorlanırlar
• Beden algıları düşüktür
• Düğme ilikleme ve ayakkabı bağcıklarını bağlamakta zorlanırlar
• Düz bir hat üzerinde dengede yürümekte zorlanırlar
• Denge gerektiren oyunlardan kaçınırlar
• Sakar çocuk olarak da adlandırılırlar
• Arkadaş edinmekte zorlanırlar
• Çoğu eylemde tereddüt ederler ve yavaş görünürler

İLKOKUL DÖNEMİ DİSPRAKSİ BELİRTİLERİ

• Bedensel hareket gerektiren oyunlardan kaçınırlar
• Top atma ve topu tutma gibi uzamsal algıda zorluk yaşarlar
• Motor görevleri planlamakta zorlanırlar
• Neyi nasıl yapacağını planlamakta zorlanırlar
• El – göz koordinasyonlarında zorlanırlar
• Algılama problemleri yaşarlar
• Kıyafet giyme ve çıkarmada yaşıtlarına göre başarısızdırlar
• Tek ayakta zıplama ve denge gibi becerileri yapamazlar
• Bisiklete binmekte zorlanırlar
• Paten kaymakta zorlanırlar
• Sek sek oynama, zıplama, top oynama oyunlarında zorlanırlar
• Eşyalara çarpma, düşme ve düşürme eğilimi fazladır

ORTAOKUL DÖNEMİ DİSPRAKSİ BELİRTİLERİ

• Bedensel hareket gerektiren görevlerden kaçınırlar
• Kravat bağlamayı öğrenmede zorlanırlar
• Denge sorunları yaşarlar
• Bir çalışmaya uzun süre odaklanmakta zorlanırlar
• Normal işleri tamamlamada zorlanırlar

YETİŞKİN DÖNEMİ DİSPRAKSİ BELİRTİLERİ

• Düşünceleri ve görevleri planlamakta zorlanırlar
• Spor yapmaktan kaçınırlar
• Denge gerektiren aktivitelerden kaçınırlar
• Dans ederken veya egzersiz yaparken ritim eksikliği yaşarlar

          Öğrenim bozukluğu olan çocukların ailelerinden de eğitim alması gereklidir. Çocukların tedavi aşamasında akademik, motivasyonel, duygusal, bilgisel desteğe ihtiyacı olacaktır. Eğitim bu alandaki en önemli tedavidir. Bu tedavi için çocuk doktoru, öğretmen ve aile arasında iş birliği içerisinde yürütülen eğitimler psiko- eğitimle desteklenmelidir.

Çocuklara terapilerde bireyselleştirilmiş eğitim programı ve davranışları rehabilite programları hazırlanabilir. 

          Bunların yanından özel eğitim merkezleri ve öğretmenleri, evde destek ve eğitim, egzersizlere hazırlamak , olumlu mücadele yapılabilir. Bol parmak egzersizleri, yazı yazma alıştırmaları, resimli hikâyelerin özel olarak anlatımı, farklı şekillerde öğrenme etkinlikleri de tedavi alanında kullanılabilir.

 Öğrenme güçlüğü; dinleme, konuşma, okuma, yazma, mantık yürütme, problem çözme ya da matematik alanındaki yeteneklerin kullanımında zorluk yaşanmasıdır. 

Aynı zamanda, kişinin bilgiyi depolaması, işlemlemesi ve üretmesi konusunda da zorluk yaşamasına neden olmaktadır.